राष्ट्रीय सभेची अधिवेशने – भाग ३
१९३८ हरिपुरा अधिवेशन
०२. त्यामुळे या अधिवेशनात पंडीत नेहरूंच्या अध्यक्षतेखाली “राष्ट्रीय योजना समिती‘ची स्थापना करण्यात आली.
-भारत पारतंत्र्यात असताना व भारत स्वतंत्र झाल्यानंतर दोन्ही वेळेस “नियोजन आयोगा”चे अध्यक्ष बनण्याचा मान पंडित नेहरू यांना मिळाला.
१९३९ त्रिपुरी अधिवेशन
०१. या अधिवेशनाच्या अध्यक्षपदाच्या निवडणुकीसाठी घेण्यात आलेल्या निवडणुकीत नेताजींनी गांधीजींचे शिष्य ‘पट्टाभी सीतारमय्या’ यांचा पराभव केला. सलग दुसऱ्या वर्षी नेताजी कॉंग्रेस अधिवेशनाचे अध्यक्ष बनले.
०२. परंतु या कारणामुळे गांधी प्रणीत कॉंग्रेस गटाने व कार्यकारिणीने नेताजींना सहकार्य करण्यास नकार दिला. त्यामुळे नेताजींनी कॉंग्रेसच्या अधिवेशनाच्या अध्यक्षपदाचा राजीनामा दिला.
०३. त्यानंतर कॉंग्रेसने डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांची अध्यक्ष पदावर नियुक्ती केली. एकाच अधिवेशनाला दोन अध्यक्ष बनविण्याची ही कॉंग्रेसच्या अधिवेशनातील पहिली वेळ होती.
१९४२ मुंबई अधिवेशन
०१. १९४० ते १९४५ अशा दीर्घ काळापर्यंत कॉंग्रेसच्या अध्यक्षपदावर राहिलेली एकमेव व्यक्ती मौलाना आझाद होते. या अधिवेशनात चले जाव चळवळीचा ठराव मांडण्यात आला.
१९४६ मीरत अधिवेशन
०१. यावेळी अध्यक्ष जे.बी. कृपलानी होते. भारताला स्वातंत्र्य मिळाले त्यावेळीसुद्धा अध्यक्षपद यांच्याकडेच होते.
इतर माहिती
कॉंग्रेसची अधिवेशने व त्यांचे अध्यक्ष
वर्ष | ठिकाण | अधिवेशनाचे अध्यक्ष | उपस्थिती |
---|---|---|---|
१८८५ | मुंबई | व्योमेश चंद्र बैनर्जी | ७२ |
१८८६ | कलकत्ता | दादाभाई नौरोजी | ४३४ |
१८८७ | मद्रास | बद्रुद्दीन तय्यबजी | ६०७ |
१८८८ | अलाहाबाद | जॉर्ज यूल | १२४८ |
१८८९ | मुंबई | विल्यम वेडरबर्न | १८८९ |
१८९० | कलकत्ता | फिरोजशाह मेहता | ६७७ |
१८९१ | नागपूर | आनंद चार्लू | ८१२ |
१८९२ | अलाहाबाद | व्योमेश चंद्र बैनर्जी | ६२५ |
१८९३ | लाहोर | दादाभाई नौरोजी | ८६७ |
१८९४ | मद्रास | आल्फ्रेड वेब | ११६३ |
१८९५ | पुना | सुरेंद्रनाथ बैनर्जी | १५८४ |
१८९६ | कलकत्ता | रहिमतुल्ला एम. सयानी | ७८४ |
१८९७ | अमरावती | सी. संकरन नायर | ६९२ |
१८९८ | मद्रास | आनंदमोहन बोस | ६१४ |
१८९९ | लखनौ | रोमेश चंद्र दत्त | ७३९ |
१९०० | लाहोर | सर नारायण गणेश चंदावरकर | ५६७ |
१९०१ | कलकत्ता | दिनशा एदुल्जी वाच्छा | ८९६ |
१९०२ | अहमदाबाद | सुरेंद्रनाथ बैनर्जी | ४७१ |
१९०३ | मद्रास | लालमोहन घोष | ५३८ |
१९०४ | मुंबई | हेन्री कॉटन | १०१० |
१९०५ | बनारस | गोपाल कृष्ण गोखले | ७५७ |
१९०६ | कलकत्ता | दादाभाई नौरोजी | १६६३ |
१९०७ | सुरत | रासबिहारी घोष | 0 |
१९०८ | मद्रास | रासबिहारी घोष | ५६२ |
१९०९ | लाहोर | मदन मोहन मालवीय | २४३ |
१९१० | अलाहाबाद | विल्यम वेडरबर्न | ६३६ |
१९११ | कलकत्ता | बिशन नारायण दर | ४४६ |
१९१२ | बांकीपूर | रघुनाथ नरसिंह मुधोळकर | |
१९१३ | कराची | नवाब सय्यद मुहम्मद बहादूर | ३४९ |
१९१४ | मद्रास | भूपेंद्र नाथ बोस | |
१९१५ | मुंबई | लॉर्ड सत्येंद्र प्रसन्न सिन्हा | २२५९ |
१९१६ | लखनौ | अंबिका चंद्र मझुमदार | २२९८ |
१९१७ | कलकत्ता | एनी बेझंट | ४९६७ |
१९१८ | दिल्ली | मदन मोहन मालवीय | ४८६५ |
१९१८ | मुंबई (विशेष सत्र) | सय्यद हसन इमाम | ३८४५ |
१९१९ | अमृतसर | मोतीलाल नेहरू | ७०३१ |
१९२० | कलकत्ता (विशेष सत्र) | लाला लजपतराय | |
१९२० | नागपूर | सी. विजयारंगाचारी | १४५८२ |
१९२१ | अहमदाबाद | हकीम अजमल खान | ४७२८ |
१९२२ | गया | देशबंधू चित्तरंजन दास | ३२४८ |
१९२३ | काकीनाडा | मोहम्मद अली जौहर | |
१९२३ | दिल्ली (विशेष सत्र) | अबुल कलाम आझाद | |
१९२४ | बेलगाम | महात्मा गांधी | १८४४ |
१९२५ | कानपूर | सरोजिनी नायडू | २६८८ |
१९२६ | गुवाहाटी | एस. श्रीनिवास अय्यंगार | ३००० |
१९२७ | मद्रास | मुख्तार अहमद अन्सारी | २७११ |
१९२८ | कलकत्ता | मोतीलाल नेहरू | ५२२१ |
१९२९ | लाहोर | जवाहरलाल नेहरू | |
१९३१ | कराची | सरदार वल्लभभाई पटेल | |
१९३२ | दिल्ली | रणछोडलाल अमृतलाल | |
१९३३ | कलकत्ता | नेली सेनगुप्ता | |
१९३४ | मुंबई | राजेंद्र प्रसाद | |
१९३६ | लखनौ | जवाहरलाल नेहरू | |
१९३७ | फैजपूर | जवाहरलाल नेहरू | |
१९३८ | हरिपुरा | सुभाषचंद्र बोस | |
१९३९ | त्रिपुरी | सुभाषचंद्र बोस | २२८५ |
१९४० | रामगड | अबुल कलाम आझाद | |
१९४७ | मीरत | जीवतराम भगवानदास कृपलानी | |
१९४८ | जयपूर | पट्टाभी सीतारामय्या | |
१९५० | नासिक | पुरुषोत्तम दास टंडन | |
१९५१ | दिल्ली | जवाहरलाल नेहरू | |
१९५३ | हैदराबाद | जवाहरलाल नेहरू | |
१९५४ | कलकत्ता | जवाहरलाल नेहरू | |
१९५५ | आवडी | उच्छरंगराई नवलशंकर ढेबर | |
१९५६ | अमृतसर | उच्छरंगराई नवलशंकर ढेबर | |
१९५७ | इंदोर | उच्छरंगराई नवलशंकर ढेबर | |
१९५८ | गुवाहाटी | उच्छरंगराई नवलशंकर ढेबर | |
१९५९ | नागपूर | उच्छरंगराई नवलशंकर ढेबर | |
१९५९ | दिल्ली | इंदिरा गांधी | |
१९६० | बंगलोर | नीलम संजीव रेड्डी | |
१९६१ | भावनगर | नीलम संजीव रेड्डी | |
१९६२ | पटना | नीलम संजीव रेड्डी | |
१९६४ | भुवनेश्वर | कुमारस्वामी कामराज | |
१९६५ | दुर्गापूर | कुमारस्वामी कामराज | |
१९६६ | जयपूर | कुमारस्वामी कामराज | |
१९६८ | हैदराबाद | सिद्दावनहल्ली निजलिंगप्पा | |
१९६८ | गुजरात | सिद्दावनहल्ली निजलिंगप्पा | |
१९६९ | फरीदाबाद | पी. मेहुल | |
१९७० | मुंबई | जगजीवन राम | |
१९७२ | कलकत्ता | शंकर दयाल शर्मा | |
१९७५ | चंदीगड | देवकांत बरुआ | |
१९७८ | दिल्ली | इंदिरा गांधी | |
१९८३ | कलकत्ता | इंदिरा गांधी | |
१९८५ | मुंबई | राजीव गांधी | |
१९९२ | तिरुपती | पामुलपरती वेंकट नरसिम्हा राव | |
१९९६ | कलकत्ता | सीताराम केसरी | |
१९९८ | कलकत्ता | सोनिया गांधी |